พื้นฐานการเรียนรู้ แรกๆของวงการพระเครื่อง ช่วงหลังๆปี 2500 ตรียัมปวาย (พลตรีประจญ กิติประวัติ) แยกแม่พิมพ์พระสมเด็จวัดระฆัง พิมพ์ทรงเจดีย์ ไว้สี่แม่พิมพ์ พิมพ์เขื่อง พิมพ์ชะลูด พิมพ์สันทัด พิมพ์ย่อม
แต่ในช่วงหลัง ช่วงที่ราคาพระแพงมากๆ ทรงเจดีย์องค์หน้าใหม่ ปรากฏโฉมในวงการ ภาพพระเครื่องที่ผ่านมือซื้อขาย จำนวนแม่พิมพ์ทรงเจดีย์ เพิ่มอีกหลายพิมพ์
เช่น พิมพ์เขื่อง ที่เห็นเจนตา ยังมีพิมพ์เขื่องกว่า ทั้งขนาดทั้งทรวดทรงองค์พระล่ำสันใหญ่โตกว่า ซึ่งที่จริง ครูตรียัมปวาย ก็บอกไว้
ทรงเจดีย์พิมพ์เขื่องนั้น บางองค์ขนาดใหญ่กว่าพิมพ์ใหญ่แบบเขื่องเอาด้วยซ้ำ
พิมพ์ชะลูด ภาพพระในวงการ ทำท่าจะไม่ได้มีแค่ “หนึ่งพิมพ์ชะลูด” ยังมีชะลูดพิมพ์ที่สอง
ขนาดของพระ...เป็นปมปริศนา ที่คนรักพระวงนอก คลี่ไม่ค่อยได้ เพราะไม่คุ้นมือคุ้นตา ที่ว่าใหญ่ ใหญ่กว่าแค่ไหน ที่ว่าย่อมว่าเล็ก ย่อมเล็กแค่ไหน
ดูสมเด็จวัดระฆังพิมพ์ทรงเจดีย์ องค์ในคอลัมน์วันนี้ ทรวดทรงองค์พระ และเส้นซุ้มค่อนไปทางสูง ทั้งเส้นซุ้มยังโย้ไปด้านขวาขององค์พระเล็กน้อย น่าจะชี้ได้ทันที นี่คือ ทรงเจดีย์พิมพ์ชะลูด
ในหนังสือพรีเชียส สเปเชียล ของอาจารย์รังสรรค์ ในชุดของพิมพ์ทรงเจดีย์ มีพิมพ์ชะลูด แปลกแปร่งตา องค์หนึ่ง เส้นสายลายพิมพ์ ชะลูดกว่า โปร่งบางกว่า พิมพ์ชะลูดมาตรฐานที่คุ้นตา
จะดูว่าเป็นพิมพ์เดียวกัน แต่ความวิปริต ทางพิมพ์ทรง ทำให้ดูไม่เหมือนกันก็ได้
แต่ในหนังสือภาพพระเครื่อง จากสำนักท่าพระจันทร์ ที่ทยอยออกมาในระยะหลังๆ มีพิมพ์ชะลูดกว่า คล้ายๆองค์นี้ อีกสามสี่องค์
จึงพอประมวลได้หนักแน่นขึ้นอีกหน่อย พิมพ์ชะลูด พิมพ์ที่สอง มีจริง
แต่เรื่องแม่พิมพ์พระ แม้หลักเซียนจะตราว่า เมื่อพิมพ์ใช่ เนื้อพระก็ใช่ คำว่าพิมพ์ใช่ อาจไม่หมายถึง แม่พิมพ์เดียวกันหรือไม่ แต่อาจหมายถึง ฝีมือทางศิลปะ พูดให้ง่ายว่า ฝีมือถึงกัน ครูเดียวกัน
...
พระสมเด็จวัดระฆังแท้...นั้น ในประสบการณ์ส่วนตัวผม ตัดสินได้ด้วยเนื้อ
เนื้อ...นั้น ไม่ได้เจาะจงถึง เนื้อพระที่สึก... โผล่สีเหลืองเข้ม-อ่อนออกมา มองเห็นเม็ดมวลสาร กากดำ เม็ดแดง ก้อนขาว กรวดเทา ฯลฯ เท่านั้น แต่หมายรวมไปถึงผิว ถ้าเป็นวัดระฆังเรียก แป้งโรยพิมพ์ และฝ้า...ในองค์พระที่เก่าเก็บ เก็บนานๆ ไม่ผ่านการจับต้อง
และในยุคที่พระปลอม ฝีมือใกล้เคียงของแท้ขึ้นทุกที ถ้ามี “ชิ้นรัก” น้อยใหญ่ ติดประปราย ฝ้ารัก จากพื้นผิวที่รักลอกออก... สีน้ำตาลอ่อนจางๆ นี่ก็เป็น “ตัวช่วย” ในการชี้ขาดพระแท้
ฝ้ารัก พิจารณาให้ดี จะเห็นเป็นปื้นหนา เจดีย์ชะลูดองค์นี้ ด้านหน้ามีที่พื้นผนังด้านขวาองค์พระ ส่วนด้านหลัง มีให้เห็นชัดเจน ขับเน้นแยกออกจากส่วนผิวเนื้อขาว... ปรากฏร่องรอย รอยยุบ รอยแยก รอยยับ ธรรมชาติมาตรฐาน
รอยเปื้อนหนักบ้างเบาบ้าง ที่ประแต้มผิวพระ...ช่วยเสริมความมั่นใจ เกิดจากพระสมเด็จวัดระฆัง (เกือบ) ทุกองค์ ที่ผ่านการลงรักปิดทอง
พระสมเด็จวัดระฆังแท้...ก็แค่นี้ ถ้ามีประสบการณ์พอ มั่นใจตัวเอง ก็ไม่ต้องไปพึ่งบริการ “รับประกัน” ซึ่งตอนนี้แข่งกันเปิดเกือบสิบสำนัก แน่ใจก็นิมนต์แขวนคอ เป็นสิริมงคล
แต่ถ้าเป็นกรณีที่อยากจะ “ขาย” ข้อแนะนำตอนนี้ มีประการเดียว ก็ต้องยอมพึ่งเซียน และเซียนที่ว่า มีทั้งเซียนเดี่ยว และเซียนหมู่ กี่คนมีในศูนย์ยกมือฮั้วกัน.
พลายชุมพล