ยาอัลปราโซแลม (Alprazolam) ที่ถูกใช้ในทางที่ผิดเป็นยาเสียสาวกำลังเป็นกระแสโด่งดังในขณะนี้ แท้จริงแล้วเป็นยาที่มีบทบาทสำคัญในการรักษาทางจิตเวช โดยเฉพาะกลุ่มผู้ป่วยภาวะวิตกกังวลเรื้อรังหรือมีอาการแพนิค แต่มักถูกนำมาใช้ในทางที่ผิดกฎหมาย เราควรมีวิธีสังเกตอาการและป้องกันตัวเองอย่างไรได้บ้าง แพทย์ผู้เชี่ยวชาญจาก รพ. วิมุต มาให้คำตอบได้อย่างน่าสนใจ
พญ. เพ็ญชาญา อติวรรณาพัฒน์ หรือหมอเจ จิตแพทย์ แพทย์ผู้ชำนาญการด้านจิตเวช ศูนย์สุขภาพใจ รพ. วิมุต เผยถึงสรรพคุณของยาอัลปราโซแลม (Alprazolam) ว่าเป็นยาที่อยู่ในกลุ่มเบนโซไดอะซีพีน (Benzodiazepines) ช่วยลดอาการวิตกกังวล คลายเครียด และช่วยให้นอนหลับ โดยออกฤทธิ์กดประสาทส่วนกลาง ทำให้สมองทำงานช้าลง ผู้ป่วยที่มีภาวะวิตกกังวลรุนแรงหรือมีอาการแพนิคบ่อยๆ มักได้รับยานี้ภายใต้การดูแลของแพทย์ และในบางกรณียังนำมาใช้ช่วยลดความกลัวก่อนการทำหัตถการ เช่น การทำฟันหรือส่องกล้อง
“อย่างไรก็ตาม Alprazolam เป็นยาที่มีฤทธิ์แรง และเสพติดได้ง่าย หากใช้ในปริมาณที่ไม่เหมาะสม โดยเฉพาะเมื่อไม่ได้อยู่ในการควบคุมของแพทย์ ยานี้จะส่งผลให้ผู้ใช้รู้สึกเคลิ้ม ง่วงนอน ไม่มีสติ และความจำช่วงเวลานั้นหายไป ซึ่งกลายเป็นช่องโหว่ให้มิจฉาชีพนำไปใช้ในทางที่ผิด เช่น การมอมยาหรือวางยาเพื่อก่อเหตุล่วงละเมิดทางเพศ”
ประโยชน์ของอัลปราโซแลม (Alprazolam)
นอกจากสรรพคุณที่เอ่ยในข้างต้นแล้ว ยา Alprazolam มีบทบาทในการรักษาทางจิตเวช โดยเฉพาะภาวะวิตกกังวลเรื้อรัง อาการแพนิค และอาการนอนไม่หลับในกรณีที่เกิดจากความเครียดขั้นรุนแรง แพทย์จะสั่งจ่ายยานี้ในขนาดต่ำ และมักใช้ในช่วงเวลาสั้นๆ เท่านั้น เพื่อหลีกเลี่ยงความเสี่ยงจากการดื้อยาและภาวะพึ่งพายา ซึ่งอาจนำไปสู่การเสพติดโดยไม่รู้ตัว
...
แม้ยานี้จะมีประโยชน์ต่อผู้ป่วย แต่การใช้ต้องอยู่ภายใต้การควบคุมอย่างเข้มงวด เพราะหากใช้เองโดยไม่มีคำแนะนำจากแพทย์ อาจก่อให้เกิดผลข้างเคียง เช่น
- เวียนศีรษะ
- ซึมเศร้า
- การตอบสนองช้าลง
- บางรายอาจมีปัญหาด้านความจำ
- หากใช้ร่วมกับแอลกอฮอล์หรือยากล่อมประสาทอื่น อาการจะรุนแรงขึ้นและเสี่ยงต่อการเสียชีวิต
ยา Alprazolam ออกฤทธิ์อย่างไร
หมอเจเผยว่า Alprazolam เป็นยาที่ออกฤทธิ์เร็วมาก โดยภายใน 15–30 นาทีหลังรับประทาน จะเริ่มรู้สึกผ่อนคลาย ง่วงนอน และจิตใจสงบลง ยาจะเข้าไปเสริมฤทธิ์ของสาร GABA ซึ่งเป็นสารที่ช่วยลดความตื่นตัวของระบบประสาท ทำให้สมองชะลอการทำงาน ส่งผลให้ร่างกายอยู่ในภาวะกึ่งหลับกึ่งตื่น และลดการตอบสนองต่อสิ่งเร้าภายนอก
“เมื่อใช้ร่วมกับแอลกอฮอล์ หรือยาอื่นที่มีฤทธิ์กดประสาท ยาจะมีฤทธิ์รุนแรงมากขึ้นจนกดระบบหายใจ ทำให้เกิดภาวะหายใจช้าหรือหยุดหายใจโดยไม่รู้ตัว นอกจากนี้ยังมีผลข้างเคียงที่ทำให้ผู้ใช้ไม่สามารถจดจำเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นระหว่างที่ยาออกฤทธิ์ได้ จึงทำให้กลุ่มผู้ไม่หวังดีนำไปใช้เป็น “ยาเสียสาว” หรือ “ยาเสียหนุ่ม” เพื่อก่ออาชญากรรม”
อาการเมื่อโดนวางยา Alprazolam เป็นยาเสียสาว
ผู้ที่ได้รับยา Alprazolam โดยไม่รู้ตัว มักเริ่มมีอาการภายในเวลาไม่นาน โดยจะมีอาการดังต่อไปนี้
- รู้สึกง่วงมากผิดปกติ
- มีอาการมึนงง
- เดินเซ
- พูดไม่รู้เรื่อง
- อาการคล้ายคนเมาอย่างรุนแรง ทั้งที่ดื่มแอลกอฮอล์ไปเพียงเล็กน้อย หรือไม่ได้ดื่มเลย
- บางรายจะมีอาการซึม ไม่ตอบสนอง หรือหมดสติ
- หากไม่มีคนช่วยสังเกต อาจเกิดอันตรายได้โดยไม่รู้ตัว
...
“สิ่งที่น่ากังวลคือ ยานี้ทำให้สูญเสียความทรงจำในช่วงเวลานั้น ผู้ที่ถูกวางยาอาจไม่สามารถจำสิ่งที่เกิดขึ้นได้เลย และหากได้รับในปริมาณมาก หรือบางคนนำมาใช้ผสมกับยาเสพติด เช่น 4 คูณ 100 หรือใช้ยาเสพติดหลายชนิดร่วมกันกับยา alprazolam อาจเกิดภาวะหายใจล้มเหลว ความดันต่ำ หมดสติ หรือเสียชีวิตได้ทันทีโดยไม่สามารถขอความช่วยเหลือได้ทันเวลา”
วิธีสังเกตและป้องกันตัวจากยาเสียสาว
การป้องกันเป็นสิ่งสำคัญ เพราะยานี้ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น และสามารถละลายในน้ำหรือเครื่องดื่มได้อย่างแนบเนียนมาก วิธีป้องกันเบื้องต้นที่แนะนำคือ
- อย่ารับเครื่องดื่มจากคนแปลกหน้า
- อย่าใช้แก้วร่วมกับผู้อื่น
- หลีกเลี่ยงการดื่มจากแก้วที่มีปากกว้าง หรือแก้วที่ถูกวางทิ้งไว้โดยไม่เฝ้าระวัง
- หากจำเป็น ควรถือแก้วไว้กับตัวตลอดเวลา
“นอกจากนี้ หากรู้สึกผิดปกติ เช่น ง่วงมากผิดปกติ มึนหัว เดินเซ หรือจำอะไรไม่ได้ ควรรีบออกจากสถานที่ทันที และแจ้งเพื่อนให้พาไปพบแพทย์โดยเร็วที่สุด รวมถึงไม่ลังเลที่จะแจ้งเจ้าหน้าที่หรือขอความช่วยเหลือ เพราะการป้องกันตัวเองและการรู้เท่าทันอันตรายจากยาเหล่านี้ คือเกราะป้องกันที่ดีที่สุด” หมอเจ กล่าวทิ้งท้าย