ผีตาโขน (ภาษาอังกฤษ : Phi Ta Khon) หรือ "ประเพณีแห่ผีตาโขน" เป็นอีกหนึ่งประเพณีที่มีชื่อเสียงของไทย สะท้อนถึงวัฒนธรรม ความเชื่อท้องถิ่น วิถีชีวิต และเอกลักษณ์อันสวยงามของผู้คนในพื้นที่ ไทยรัฐออนไลน์จะพามาเปิดประวัติความเป็นมาของผีตาโขน พร้อมกำหนดวันจัดงานแห่ผีตาโขน ประจำปี 2568

เปิดประวัติความเป็นมาของ "ผีตาโขน" จัดขึ้นเพื่ออะไร?

ผีตาโขน คือ ส่วนหนึ่งของงานบุญประเพณีที่เรียกว่างานบุญหลวง ซึ่งจะตรงกับเดือน 7 โดยจัดเป็นประเพณีและการละเล่นที่มีชื่อเสียง ผู้ที่เข้าร่วมพิธีจะแต่งกายคล้ายผี โดยสวมหน้ากากขนาดใหญ่ที่ทำมาจากกาบมะพร้าวแกะสลัก จุดเด่นของหน้ากากอยู่ที่สีสันสดใสและมีลวดลายสวยงาม ซึ่งผู้ที่แต่งตัวเป็นผีตาโขนจะออกมาเดินพาเหรดตามท้องถนน เต้นรำกันอย่างสนุกสนาน 

ตามความเชื่อท้องถิ่นเล่าสืบต่อกันว่า การแห่ผีตาโขนเกิดขึ้นครั้งแรกในสมัยที่ "พระเวสสันดร" และ "นางมัทรี" เดินทางในป่าเพื่อกลับสู่เมือง ระหว่างนั้นจะมีบรรดาผีป่าจำแลงแฝงตนรวมกับกลุ่มชาวบ้าน เพื่อหวังมาส่งทั้งสองพระองค์กลับเมือง ซึ่งถูกเรียกว่า "ผีตามคน" ต่อมาเพี้ยนเป็นคำว่า "ผีตาโขน" อย่างที่เรียกกันในปัจจุบัน

...

นอกจากนี้ เรื่องราวของผีตาโขนยังมีความเกี่ยวโยงกับ "งานบุญพระเวส" (งานบุญหลวง) โดยมีการเทศน์มหาชาติ และทำบุญพระธาตุศรีสองรัก ซึ่งเป็นปูชนียสถานสำคัญในอำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย สรุปแล้วประเพณีผีตาโขนจัดขึ้นตามความเชื่อทางพระพุทธศาสนา ที่อ้างอิงถึงเหตุการณ์ในพุทธชาดกเรื่อง "พระเวสสันดรชาดก"

ผีตาโขน อยู่จังหวัดอะไร?

ประเพณีผีตาโขน จัดขึ้นที่ วัดโพนชัย อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย ซึ่งอยู่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โดยจะมีการจัดงานทั้งหมด 3 วันด้วยกัน ถือเป็นประเพณีที่มีชื่อเสียง ดึงดูดนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและต่างชาติจำนวนมาก ให้เดินทางมาเที่ยวชมเป็นประจำทุกปี

ผีตาโขน 2568 จัดวันไหน มีกิจกรรมอะไรบ้าง?

ประเพณีการละเล่นผีตาโขน ประจำปี 2568 จะจัดขึ้นในวันที่ 28-30 มิถุนายน 2568 โดยทางเว็บไซต์การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ได้เผยแพร่กำหนดการจัดงานแห่ผีตาโขน ดังนี้

วันที่ 28 มิถุนายน 2568

- พิธีเบิกพระอุปคุต
- พิธีการบวชพราหมณ์ เพื่อเชิญพระอุปคุต
- พิธีแห่จากวัดโพนชัย ไปริมฝั่งแม่น้ำหมันเพื่อเชิญพระอุปคุต
- พิธีงมพระอุปคุตจากแม่น้ำหมันอัญเชิญขึ้นประดิษฐานหออุปคุต วัดโพนชัย
- พิธีเบิกพระอุปคุต พร้อมยิงปืนทั้ง 4 ทิศ
- พิธีบายศรีสู่ขวัญเจ้าพ่อกวนและเจ้าแม่นางเทียม

วันที่ 29 มิถุนายน 2568

- วันแห่พระเวสสันดรเข้าเมือง หรือ ขบวนแห่ผีตาโขน
- พิธีสู่ขวัญพระเวสสันดร อัญเชิญพระเวสสันดรเข้าเมือง
- ขบวนแห่พระเวสสันดรเข้าเมือง (ขบวนแห่ผีตาโขน)
- เจ้าพ่อกวนและคณะ นำขบวนแห่ไปวัดโพนชัยแห่รอบโบสถ์ 3 รอบ
- เจ้าพ่อกวนและคณะจุดบั้งไฟขอฝน
- คณะผู้เล่นบุญหลวงนำหน้ากากผีตาโขนน้อยและผีตาโขนใหญ่ทิ้งลงแม่น้ำหมัน

วันที่ 30 มิถุนายน 2568

- พิธีแก่กันหลอน และทำบุญฟังธรรมะ (ไม่มีการละเล่นผีตาโขน) เสร็จสิ้นงานประเพณี ประมาณเวลา 11.00 น.

สำหรับใครที่อยากจะไปเที่ยวชมงานประเพณีผีตาโขน 2568 ที่อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย สามารถไปสัมผัสวัฒนธรรมประเพณีและวิถีชีวิตของภาคตะวันออกเฉียงเหนือกันได้ในวันดังกล่าว

...