"จีน ไทยมิใช่อื่นไกล พี่น้องกัน” ถือเป็นคำยืนยันว่าคนจีนกับคนไทยมีความสัมพันธ์แน่นแฟ้นมายาวนาน โดยชาวจีนที่อพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานในประเทศไทยตั้งแต่สมัยราชวงศ์ถัง มักมาจากดินแดนทางตอนใต้ของประเทศจีน คือ มณฑลกวางตุ้ง, ฮกเกี้ยน และไหหลำ
ศาลเจ้า, สมาคมตระกูลแซ่ต่างๆ, สมาคมกลุ่มภาษา, สมาคมถิ่นกำเนิด, สมาคมอาชีพ และโรงเรียนจีน ล้วนเป็นหลักฐานชั้นดีที่บ่งชี้ถึงการอพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานในประเทศไทยของชาวจีน โดยการอพยพของชาวจีนเข้าสู่ไทยในยุคนั้น ส่วนหนึ่งเป็นเพราะต้องการหนีความอดอยากแร้นแค้น อันเนื่องมาจากเหตุการณ์ความไม่สงบในประเทศจีน ขณะเดียวกันก็เป็นยุคทองในการเดินเรือออกสู่ทะเลของชาวจีน เพื่อติดต่อค้าขายกับนานาประเทศ โดยเมืองท่าสำคัญทางใต้ในสมัยนั้นคือ เมืองกวางโจว, เมืองเฉวียนโจว และเมืองหมิงโจว ซึ่งก็คือมณฑลกวางตุ้ง, ฮกเกี้ยน และเมืองเจิ้นเจียงในปัจจุบัน ในสมัยราชวงศ์ถัง เมืองท่าต่างๆเหล่านี้ได้นำความเจริญมาสู่ดินแดนทางใต้ของจีนเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะเมืองกวางโจว ที่ได้รับการยกย่องให้เป็นศูนย์กลางการค้าทางทะเลของจีนมาทุกยุคทุกสมัย
...
สำหรับชาวจีนรุ่นแรกๆที่อพยพเข้ามาในไทยจะเข้ามากับเรือสินค้า มักตั้งถิ่นฐานอยู่รอบๆแม่น้ำเจ้าพระยา, แม่น้ำท่าจีน, แม่น้ำแม่กลอง, บริเวณภาคกลางตอนล่าง, ภาคตะวันออก, ภาคเหนือตอนบน และภาคอีสาน โดย “แต้จิ๋ว” เป็นกลุ่มชาวจีนที่เข้ามาตั้งถิ่นฐานในประเทศไทยมากที่สุด เรียกได้ว่าที่ไหนมีศาลเจ้า ที่นั่นจะพบคนจีน ส่วนมากจะถนัดด้านการเงิน, ค้าขายข้าว และยา ร่ำลือกันว่าในสมัยสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี พ่อค้าจีนแต้จิ๋วจำนวนมากได้รับสิทธิพิเศษ เนื่องจากทรงมีเชื้อสายแต้จิ๋วเช่นกัน
คึกคักรองลงมาคือ “แคะ” กลุ่มชาวจีนที่อพยพมาจากมณฑลกวางตุ้ง ตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 19 ตั้งถิ่นฐานอยู่แถบจังหวัดสงขลา, ภูเก็ต, ราชบุรี และกาญจนบุรี ชาวแคะชำนาญด้านหนังสัตว์, ทำเหมือง และเกษตรกรรม นอกจากนี้ยังหัวเซงลี้เป็นเจ้าของธนาคารหลายแห่ง รวมถึงธนาคารกสิกรไทย
...
“ชาวไหหลำ” ก็เข้ามาตั้งรกรากในไทยตั้งแต่สมัยปลายกรุงศรีอยุธยา โดยปักหลักอยู่แถวเกาะ สมุย และเกาะพะงัน จังหวัดสุราษฎร์ธานี ดังปรากฏหลักฐานให้เห็นจากศาลเจ้าจีนหลายแห่งบนเกาะดังกล่าว ชาวไหหลำถนัดทำธุรกิจร้านอาหารและโรงงาน
คาดกันว่า “ฮก เกี้ยน” หรือ “ฝูเจี้ยน” เป็นชาวจีนกลุ่มแรกๆที่อพยพเข้ามาประเทศไทยตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา โดยมีบันทึกประวัติศาสตร์ระบุว่าชาวฮกเกี้ยนเป็นจีนอาสาเข้ามาช่วยสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีกอบกู้เอกราช แม้แต่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 ก็ถือกำเนิดในชุมชนจีนฮกเกี้ยน บริเวณวัดสุวรรณดาราราม ว่ากันว่าชาวฮกเกี้ยนมีความเชี่ยวชาญมากในด้านการค้าขายทางเรือ และรับราชการ ชาวจีนกลุ่มนี้เป็นประชากรส่วนใหญ่ของจังหวัดภูเก็ต และมีจำนวนมากที่ตั้งรกรากอยู่ในพังงา, ตรัง,ระนอง, สตูล และชุมพร.