รู้ให้ชัด “สังฆทาน” คืออะไร ควรใส่อะไรบ้าง

“สังฆทาน” คือสินค้าควบคุมฉลากตามกฎหมายคุ้มครองผู้บริโภค ที่มีประกาศในราชกิจจานุเบกษาตั้งแต่ พ.ศ. 2550 ว่าให้ผู้ผลิตนั้นระบุ ขนาด ปริมาตร จำนวน ราคา วันเดือนปีที่ผลิตหรือหมดอายุ ไว้ในชุดผลิตภัณฑ์อย่างชัดเจน เพราะเป็นสิ่งที่ต้องถวายแด่นักบวชในพระพุทธศาสนา แล้วมีผู้จำหน่ายเป็นจำนวนมาก เพื่อให้พระภิกษุสงฆ์ได้รับของที่มีคุณภาพ และเป็นไปตามวัตถุประสงค์ของผู้มอบ จึงต้องกำหนดฉลากให้ชัดเจน

สังฆทานคืออะไร

“สังฆทาน” หรือ “ชุดไทยธรรม” เป็นการถวายทานที่พุทธศาสนิกชน ได้ถวายแด่นักบวชในพุทธศาสนา โดยไม่จำเป็นต้องเป็นสิ่งใดสิ่งหนึ่ง แต่เป็นสิ่งของที่เป็นประโยชน์แด่พระสงฆ์ส่วนรวม เพราะฉะนั้นสังฆทานจึงไม่ใช่ของที่บรรจุอยู่ในถังสีเหลืองเพียงอย่างเดียว ดังนั้นการถวายสังฆทานจึงหมายถึงการถวายสิ่งของแด่พระภิกษุสงฆ์ โดยไม่เลือกว่าใครเป็นผู้รับ ซึ่งจะเป็นประโยชน์แก่ส่วนกลางของคณะสงฆ์ในวัด

ตำนานเกี่ยวกับการถวายสังฆทานสมัยพุทธกาล

การถวายสังฆทานปรากฏอยู่ใน “ทักขิณาวิภังคสูตร” ในพระไตรปิฎก เล่าว่า ครั้งหนึ่งนางมหาปชาบดีโคตมี พระมาตุจฉาของพระพุทธเจ้าต้องการถวายจีวรแด่พระพุทธเจ้า ขณะประทับที่ วัดนิโครธาราม พระพุทธเจ้าทรงปฏิเสธ โดยตรัสว่าให้ถวายผ้าจีวรนี้เป็นส่วนกลางแก่คณะสงฆ์ เพราะเป็นสังฆทานที่ได้อานิสงส์มากกว่าการถวายแด่พระพุทธเจ้าผู้เป็นศาสดา

สิ่งที่บรรจุอยู่ในชุดสังฆทานควรเป็นของที่มีประโยชน์ด้านปัจจัย 4 แด่พระภิกษุสงฆ์ และควรเป็นของที่ใช้ประโยชน์ได้ พุทธศาสนิกชนส่วนหนึ่งนิยมจัดชุดสังฆทานเอง มั่นใจได้ว่าของใช้ต่างๆ ที่จัดหามานั้น ยังมีอายุการใช้งานตามฉลากที่มั่นใจได้ เพราะเชื่อว่าไม่ควรนำของหมดอายุ หรือของไม่ดีไปถวายพระ

ชุดสังฆทานจัดเอง ฉบับป้องกันโควิด-19

1. ผ้าอาบน้ำฝนและธูปเทียน 1 ชุด

ผ้าอาบน้ำฝนและธูปเทียน เป็นอุปกรณ์มาตรฐานของชุดสังฆทานเบื้องต้น เพราะเป็นของใช้จำเป็นของพระภิกษุสงฆ์ที่ใช้กันทุกฤดูกาล

2. ผ้าขนหนูสีเหลือง 1 ผืน

นอกจากผ้าอาบน้ำฝนแล้ว ผ้าขนหนูยังเป็นผ้าอเนกประสงค์ที่ช่วยให้พระท่านเช็ดทำความสะอาดร่างกาย หรือใช้ทำความสะอาดอุปกรณ์แวดล้อม เพื่อป้องกันโควิด-19

3. สบู่ 1-2 ก้อน

เพื่อการชำระร่างกาย และล้างมือบ่อยๆ ป้องกันการสะสมของเชื้อโรคบนผิวหนัง ควรจัดสบู่ในชุดสังฆทานนิวนอร์มอล 1-2 ก้อน สำหรับใช้ในยุคการระบาดนี้

4. หน้ากากอนามัย 15-30 ผืน

หน้ากากอนามัยแบบใช้แล้วทิ้ง ช่วยปกป้องพระท่านจากเชื้อโควิด-19 ในรูปแบบละอองฝอยในอากาศ เมื่อท่านต้องออกพบปะกับพุทธบริษัท

5. สเปรย์แอลกอฮอล์ 1 ขวด

สเปรย์แอลกอฮอล์สำหรับฆ่าเชื้อโรคโควิด-19 ขนาดพกพา เพื่อให้พระท่านได้พกติดตัวเมื่อรับกิจนิมนต์

ตัวอย่างการจัดชุดสังฆทานทำเองทั่วไปใส่อะไรบ้าง

• ผ้าอาบน้ำฝน ขนาดธรรมดา 1 ผืน
• ธูปเทียน 1 กล่อง
• ไม้ขีดไฟ หรือ ไฟแช็ก หรือไฟฉาย 1 กล่อง/อัน
• สบู่ 1 ก้อน
• แชมพู 1 ขวด
• กระดาษชำระ 1 ม้วน
• นม 1 กล่อง
• ชุดยารักษาโรค 1 ชุด
• มีดโกน 1 ชุด
• อุปกรณ์เครื่องเขียน 1 ชุด

สิ่งที่ไม่ควรใส่ในชุดสังฆทาน ได้แก่ ข้าวสาร, สบู่, ผงซักฟอก, ใบชา เพราะเมื่อบรรจุอยู่ในกล่องหรือชุดสังฆทานแบบปิด อาจเกิดปฏิกิริยากันทำให้ รส สี กลิ่น เปลี่ยนแปลงไปจนเป็นอันตรายแก่ผู้ใช้งาน หรือทำให้สิ่งของนั้นเสื่อมสภาพ ดังนั้นหากจะใส่ของเหล่านี้ ก็ควรแยกบรรจุภัณฑ์ไม่ให้ปะปนกัน

คำกล่าวถวายสังฆทาน

ตั้งนะโม 3 จบ
อิมานิ มยํ ภนฺเต ภตฺตานิ สปริวารานิ ภิกขุสงฺฆสฺส โอโณชยาม
สาธุ โน ภนฺเต ภิกฺขุ สังโฆ อิมานิ ภตฺตานิ สปริวารานิ ปฏิคฺคณฺหาตุ
อมฺหากํ ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายฯ

คำแปล
ข้าแต่พระสงฆ์ผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอน้อมถวาย ภัตตาหารกับข้าวของบริวารทั้งหลายเหล่านี้แด่พระภิกษุสงฆ์ ขอพระภิกษุสงฆ์จงรับ ภัตตาหารกับข้าวของบริวารทั้งหลายเหล่านี้ เพื่อประโยชน์ เพื่อความสุข แก่ข้าพเจ้าทั้งหลาย ตลอดสิ้นกาลนานเทอญ