พระนางพญา วัดนางพญา พิมพ์ใหญ่ เข่าโค้ง พิมพ์ทรงถูกต้องทุกเส้นสาย องค์ในคอลัมน์ มองผ่านๆด้านหน้าก็จะเห็น ผิวเนื้อดินนุ่ม สีเหลืองอมแดง ส่วนที่นูนเด่นเป็นองค์พระ พื้นผนังรักดำเหลือติดอยู่บ้าง ด้านหลังปรากฏรอยลายนิ้วมือค่อนชัดทั้ง สามมุม เมล็ดแร่ก้อนเล็กใหญ่โผล่ให้เห็นประปราย
คนเป็นพระเนื้อดิน สัมผัสได้ถึงความเก่าของพระเนื้อดินเก่า อายุราวๆสี่ร้อยปี
แต่นี่คือ หนึ่งในพระเครื่องชุดเบญจภาคี ที่มีค่านิยมแพงแสนแพง...ที่มีของปลอมมากฝีมือทดสอบสายตา สภาพพระที่น่าจะดูได้ง่าย ก็กลายเป็นพระยากไปด้วยเหตุปัจจัย...หลายๆประการ
ขอเริ่มเขย่าขวัญ สั่นหัวใจนักดูพระด้วยหู ด้วยเรื่องเล่าจาก ผู้รู้รุ่นครูผู้ล่วงลับ คุณเชียร ธีรศานต์ เขียนไว้ใน หนังสือ “พระนางพญา” (สำนักพิมพ์ลานโพธิ์ ไม่ระบุปีพิมพ์ แต่พอเดาได้ไม่เกิน พ.ศ.2530)
ราว พ.ศ.2495 ในงานประกวดพระเครื่องที่พิษณุโลก เซียนพระเจ้าถิ่น กับเซียนพระกรุงเทพฯ ขัดแย้งกันด้วยเรื่องพระนางพญาพิมพ์ใหญ่เข่าโค้ง...ปี พ.ศ.2519 งานประกวดที่ธนาคารศรีนคร ก็เกิดปัญหา พิมพ์อกนูนเล็ก ปี 2522 ที่พิษณุโลกอีกครั้ง พิมพ์สังฆาฏิ
และข่าวการตัดสินไม่ลงรอย ระหว่างเซียนพระทั่วไป ก็เกิดขึ้นเรื่อยมา จนถึงวันนี้
คุณเชียรติดตามเรียนรู้เรื่องพระนางพญา ชนิดที่ต้องใช้คำว่ากัดไม่ปล่อย ตั้งแต่ไม่ประสีประสา จนเริ่มแน่ใจกล้าเขียนตำรา เฉพาะพิมพ์ใหญ่เข่าโค้ง คุณเชียรบอกว่า เอกลักษณ์สำคัญ ดูเส้นไหล่ ดูองค์พระ ดูเส้นฐาน พอมโนได้เป็นรูปตัว S
ตอนที่คุณเชียรเขียนตำรา ภาพพระนางพญา วัดนางพญาแท้ มีให้เทียบเคียงดูน้อย สมัยนี้ คนรักพระมีโอกาสดูภาพพระสี ขยายใหญ่ ให้เห็นเต็มตามากมาย จึงไม่ต้องมโนตามมากเกินไป
พิมพ์เข่าโค้ง มีส่วนลึกเน้นหนักน้อยกว่าพิมพ์อื่นๆ ลักษณะโดยรวม พิมพ์นี้ไหล่ซ้ายเอียง เอวเอียง เทียบกับพิมพ์ใหญ่เข่าตรงแล้ว ท้องไม่ป่องจนเห็นเป็นลอน เข่าโค้ง เป็นลักษณะหญิงไทยนั่งพับเพียบ
...
เป็นพระนางพญาพิมพ์เดียวที่ดูอ่อนโยน เป็นพิมพ์ที่ได้รับความนิยมสูงสุด
องค์ประกอบสำคัญในการดูเนื้อพระนางพญา คุณเชียรเน้นให้รู้จัก แร่ หรือก้อนกรวดทราย แร่ในเนื้อพระนางพญาแท้ ควรต้องหาให้พบครบสี่สี
1.แร่ขาวใส สีคล้ายสารส้มหรือน้ำตาลกรวด แร่สีนี้มีมากกว่าสีอื่นๆ พระองค์ไหนถูกความร้อนมากๆ แร่ก้อนเล็กจะละลายกลายเป็นเนื้อพระ พระสีเขียวถูกความร้อนมากกว่า มักมีแร่เหลืออยู่น้อย ผิดกับพระสีเหลืองสีแดง
2.แร่ขาวทึบ ขาวแบบหินอ่อน แร่แบบนี้มีน้อย ไม่แน่ว่าผสมน้อยหรือเหลือให้เห็นน้อย หรือละลายไปมาก เนื่องจากความร้อน แร่สีนี้สำคัญ เป็นหลักฐานในการดูพระนางพญาแท้
แต่ถ้าเจอแร่สีขาวเด่นเห็นชัด ก็ควรระวังเอาไว้ นักปลอมพระทำใส่ไว้นานแล้ว
3.แร่สีน้ำตาล แร่นี้มักพบในดินลูกรัง จะเป็นสนิมเหล็กหรือไม่ ไม่แน่ใจ ในพระคงจะพบมากกว่าพระอื่นๆ
4.แร่สีดำสนิท แร่ชนิดนี้มีในเนื้อพระไม่มากนัก
คุณเชียรให้ข้อแนะว่า ถ้าเจอเนื้อพระมีเปลือกหอยมุกแว่บๆ ก็ตัดสินได้เลยว่า “แย่”
แร่พระนางพญา เห็นได้ง่ายในพระเนื้อสีนวล สีแดง สีมอย ส่วนสีดำ สีเขียว มองแทบไม่เห็น นางพญาองค์ไหน ถ้าส่องหาแร่ไม่ครบสี่ชนิด ก็ต้องพิจารณาองค์ประกอบอื่นต่อๆให้มากๆ
ข้อพิจารณา ที่คุณเชียรไม่เขียน และไม่มีพระเป็นต้นแบบให้ดูในหนังสือเลย คือนางพญาองค์ลงรักปิดทอง
แต่ก็พอเป็นที่รู้กัน พระนางพญาที่ถูกนำเข้ามาในกรุงเทพฯ แยกย้ายไปบรรจุในหลายวัด วัดราชบูรณะ วัดสังกัจจายน์ วัดอินทรวิหาร หรือวังหน้า...สันนิษฐานได้ว่า มีผู้ศรัทธาเอาไปลงรักปิดทองไว้ไม่น้อย ตามขนบนิยม
รักและทองที่เหลืออยู่ในพระนางพญาแท้ต้องเก่าถึงอายุกว่าร้อยปี...จึงถือเป็นตัวช่วยในการดูพระแท้อีกประการ และที่แน่นอน เมื่อพระนางพญาลงรักปิดทองแท้มี พระปลอมก็มีตามมา ต้องระวัง!
พลายชุมพล