มีลักษณะเด่นคือ ประทับนั่งบนก้อนศิลา (บางครั้งนั่งห้อยพระบาท) โดยมีพญาช้างปาลิไลยก์ถวายกระบอกน้ำ และลิงถวายรวงผึ้ง สร้างขึ้นจากพุทธประวัติที่พระพุทธเจ้าเสด็จจำพรรษาในป่า และมีสัตว์มาปรนนิบัติ
(ปางประจำวันพุธกลางคืน)
โดยนิยมสร้างเป็น พระทรงเครื่อง (มีเครื่องทรงกษัตริย์) และมีศิลปะแบบอู่ทอง/อยุธยาตอนปลายที่โดดเด่น เช่น องค์พระประธานวัดป่าเลไลยก์ สุพรรณบุรี ซึ่งเป็นพระบูชาคู่บ้านคู่เมือง
...
ลักษณะสำคัญของพระปางป่าเลไลยก์
* อิริยาบถ: นั่งบนก้อนศิลา อาจมีห้อยพระบาททั้งสองข้าง (ลักษณะนั่งห้อยพระบาท).
* องค์ประกอบ: มีรูปช้างหมอบใช้งวงจับกระบอกน้ำ และลิงถือรวงผึ้งถวายอยู่ข้างๆ.
* ศิลปะสมัยอยุธยา:
* นิยมสร้างเป็น พระทรงเครื่อง (ทรงเครื่องใหญ่/น้อย) มากในอยุธยาตอนปลาย.
* มีรูปแบบศิลปะอู่ทองที่ผสมผสาน เช่น องค์หลวงพ่อโต วัดป่าเลไลยก์.
* ความหมาย: สื่อถึงความสงบสุข เมตตา กรุณา และการอยู่ร่วมกับธรรมชาติ.
* การบูชา: เป็นพระประจำวันพุธกลางคืน (เวลา 18:00 - 06:00 น.)
พระพุทธรูปปางป่าเลไลยก์ที่มีชื่อเสียง
* หลวงพ่อโต วัดป่าเลไลยก์วรวิหาร จ.สุพรรณบุรี: องค์ใหญ่ สูง 23 เมตรเศษ ศิลปะอู่ทองยุคแรกๆ