พระสมเด็จเกศไชโย 7 ชั้นนิยม พิมพ์ A
พระสมเด็จเกศไชโย จัดเป็นพระเครื่องสำคัญอีกหนึ่งตระกูลของ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) พระเถราจารย์ผู้เป็นอมตะนิรันดร์ ในวงการพระพุทธศาสนาและพระเครื่องไทย โดยท่านได้สร้างพระสมเด็จขึ้นหลายแห่ง ทั้งวัดระฆังโฆสิตาราม วัดบางขุนพรหม และที่วัดไชโยวรวิหาร (เกศไชโย) จังหวัดอ่างทอง
การสร้าง ตามประวัติกล่าวว่า สมเด็จโตท่านได้สร้างพระสมเด็จเกศไชโย ขึ้นเพื่อบรรจุไว้ในองค์ พระมหาพุทธพิมพ์ พระพุทธรูปปางมารวิชัยขนาดใหญ่ในพระอุโบสถของวัดไชโยวรวิหาร ราวปี พ.ศ. 2411–2413 ภายหลังจากที่ท่านได้มีศรัทธาร่วมกับสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี และเจ้านายฝ่ายในบางพระองค์ช่วยสนับสนุน โดยพระสมเด็จวัดเกศไชโย พระยาทิพโกษา ได้บันทึกไว้ว่า สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) เป็นผู้สร้าง เพื่ออุทิศส่วนกุศลให้กับโยมมารดา มีชื่อว่า “เกศ” และตามีชื่อว่า “ไช” พระสมเด็จจึงถูกขนานนามตามชื่อวัด ว่า “สมเด็จวัดเกศไชโย” ภายหลังเมื่อองค์พระใหญ่ชำรุดพังทลายลงในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้มีการขุดพบพระสมเด็จเกศไชโยจำนวนมาก
...
พระสมเด็จเหล่านี้จึงได้แพร่หลายออกสู่ประชาชนและกลายเป็นหนึ่งในพระเครื่องที่ได้รับความนิยมสูงสุด ผงมวลสารจะคล้าย ๆ กับวัดระฆัง แต่จะเล็กและละเอียดมากกว่า ด้านหลังขององค์พระ และด้านข้างจะถูกฝนเรียบทั้งด้าน เนื้อจะออกเหลืองละเอียดกว่าสมเด็จวัดระฆังโฆสิตาราม วิธีการสร้างจะมีกรรมวิธีโดยช่างจะนำหินสบู่มาแกะเป็นแม่พิมพ์ และนำผงมวลสารผสมเปลือกหอย และจะมีน้ำมันตังอิ๊วเป็นตัวประสาน และพระทุกองค์จะมีการเก็บงานบริเวณด้านข้าง ด้านหน้า และด้านหลัง แต่ก็ยังมีร่องรอยลายนิ้วมือของผู้กดพิมพ์หลงเหลืออยู่บ้าง พระสมเด็จวัดเกศไชโย บางองค์จะมีเนื้อแก่น้ำมัน แต่ส่วนใหญ่จะเป็นสีขาวขุ่น เช่น พระพิมพ์หกชั้นอกตัน บางองค์จะมีรอยกะเทาะตามชั้นฐานและเส้นซุ้ม ส่วนใหญ่เนื้อจะอมน้ำมัน ส่วนพระพิมพ์นิยม A และหกชั้นอกตลอด บางองค์จะมีเส้นแตกคล้ายแตกลายงาที่ด้านหน้า ส่วนด้านหลังจะไม่ปรากฏเส้นแตกดังกล่าว ถือเป็นจุดพิจารณาได้ดี
ลักษณะพิมพ์ A (7 ชั้นนิยม)
พิมพ์ A หรือที่วงการเรียกว่า “พิมพ์ 7 ชั้นนิยม” เป็นแม่พิมพ์สำคัญที่สุดและเป็น “องค์ครู” ของพระสมเด็จเกศไชโย มีจุดเด่นดังนี้
- เกศ เรียวยาว ปลายแหลมเป็นเปลวไฟ เรียก “เกศปลีกล้วย” หรือ “เกศเปลวเพลิง”
- พระพักตร์ เล็กกลม คล้ายเม็ดพริกไทย มองเห็นโครงหน้าอย่างเรียบง่าย
- หูพระ (หูบายศรี) สองข้างไม่เท่ากัน ข้างหนึ่งสั้น อีกข้างยาว เป็นเอกลักษณ์เฉพาะ
- ฐานชั้นทั้งเจ็ด ซ้อนลดหลั่นกันอย่างชัดเจน โดยชั้นที่ 4 และ 5 มักแอ่นขึ้น–ลง มีลักษณะเป็น “เดือย”
- ซุ้มครอบแก้ว โค้งมน เส้นไม่เรียบร้อยนัก บ่งบอกถึงการกดพิมพ์มือในสมัยโบราณ
- เนื้อพระ เป็นผงปูนผสมว่านและเกสร เนื้อหนึกนุ่ม มีรอยปริแยก (รอยเหี่ยวย่นหรือรอยปูไต่) ธรรมชาติ
มวลสารและพุทธคุณ
พระสมเด็จเกศไชโยจะใช้มวลสารเดียวกับพระสมเด็จวัดระฆังและบางขุนพรหม คือ
- ปูนเปลือกหอยตำละเอียด
- ผงพุทธคุณ 5 ประการ (ผงปถมัง, ผงอิทธิเจ, ผงมหาราช, ผงตรีนิสิงเห และผงพุทธคุณอื่น ๆ)
- เกสรดอกไม้ และน้ำมันตังอิ๊ว ใช้ในการประสานเนื้อพระ
ด้านพุทธคุณ พระสมเด็จเกศไชโย “เมตตามหานิยม แคล้วคลาด คงกระพันชาตรี และมหาบารมี” ผู้ครอบครองเชื่อว่าจะเสริมส่งตำแหน่งหน้าที่และมีเกียรติยศในสังคม
ความนิยมและการสะสม
ในวงการ พระสมเด็จเกศไชโย พิมพ์ A (7 ชั้น) จัดเป็น พิมพ์นิยมสูงสุด ราคาเช่าหาอยู่ในระดับสูงมาก โดยเฉพาะองค์ที่สภาพสมบูรณ์ ฟอร์มดี เนื้อจัดถือเป็นพระในดวงใจของนักสะสมรุ่นใหญ่ และยังได้รับการยกย่องให้เป็นหนึ่งในพระสมเด็จมาตรฐาน คู่เคียงกับวัดระฆังและบางขุนพรหม
บทสรุป
พระสมเด็จเกศไชโย พิมพ์ A ไม่ได้เป็นเพียงพระเครื่องเก่าแก่ หากแต่เป็น หลักฐานทางประวัติศาสตร์ ที่แสดงถึงพระศรัทธาในพระพุทธศาสนาของสมเด็จโต และยังสะท้อนศิลปะ ความงดงาม และพลังศักดิ์สิทธิ์ที่สืบทอดมาหลายชั่วอายุคน จนกลายเป็นตำนาน “พระสมเด็จสามวัด” ที่นักสะสมทุกคนใฝ่ฝันอยากครอบครอง
...
ชี้ตำหนิ
ลักษณะด้านหน้า
มีท่อเนื้อเกิน หน้าเป็นรูปไข่ คอมีเส้นบาง ๆ หูบายศรีเป็นขีด เกศมีลักษณะคล้ายปลีและมีท่อใต้เกศ การวางแขนขวาลงและมีหักศอกเล็ก ๆ แขนซ้าย มีลักษณะอูมหน้าอกคล้ายรากฟันและอกนูน มีเส้นบังคับพิมพ์ พระองค์นี้เป็นพระที่ไม่ได้ใช้ แต่มีรอยฝนด้วยกระดาษทราย
ลักษณะด้านหลัง
...
พระทุกองค์จะมีรอยฝนกระดาษทราย เนื้อเป็นก้อนตุ๊บตั๊บ เนื้อมวลสารมีความคล้ายวัดระฆัง เนื้อจะอ่อนกว่า แต่แก่น้ำมันตังอิ๊ว เนื้อขาวนวลคล้ายกระดูก มีรอยปริ รอยลาน เป็นธรรมชาติของพระสมเด็จวัดเกศไชโย
ลักษณะด้านข้าง
ข้างบางมีรอยแยกของเนื้อ เป็นโพรงและมีรอยฝนด้วยกระดาษทราย เนื้อตุ๊บตั๊บ เนื้อโซนกระดูก เป็นเนื้อนิยมมีลักษณะเป็นก้อนคล้ายเนื้อสมเด็จวัดระฆัง มวลสารเป็นเม็ดดำ เม็ดแดง
...
คอลัมน์ : หยิบกล้องส่องพระ by โทน บางแค
Line : @tone8888
เพจ : โทน บางแค FC.