ราวๆ พ.ศ.2501 วิทยุกระเป๋าหิ้ว หรือทรานซิสเตอร์มาแล้ว เด็กรุ่นผมนมยังไม่แตกพาน ทันฟังสถานีวิทยุ สสส. (เสียงสามยอด) จัดลำดับเพลงนิยมประจำสัปดาห์
จำได้ว่า...สามสี่ห้าเดือนหนึ่ง เพลงของทูล ทองใจ นับแต่ โปรดเถิดดวงใจ เสียงดุเหว่าแว่ว ฯลฯ แล้วก็เพลงอะไรต่อมิอะไร ในแผ่นเสียงชุดเดียวกัน ผลัดกันติดอันดับหนึ่ง ชนิดไม่มีเพลงนักร้องอื่น
แล้วก็ถึงสัปดาห์นั้นเพลง “แสนแสบ” ชรินทร์ นันทนาคร แซงขึ้นมาเพลงเดียว และเพลงทูลก็กลับมาครองอันดับหนึ่งต่อไป
ที่แน่ๆ ปี พ.ศ.นั้นๆ แม้มีวงดนตรี อย่างจุฬารัตน์ พิพัฒน์ บริบูรณ์ สุรพล สมบัติเจริญ ออกเดินสาย แต่ยังไม่มีวี่แววการแยกแยะให้เป็นเพลงลูกทุ่ง
สิบกว่าปีที่แล้ว หลังจบซ้อมใหญ่คอนเสิร์ต “ชาลี อินทรวิจิตร” ที่ศูนย์วัฒนธรรม คุณสมพงษ์ สมวงศ์ จากศรีราชาลอร์ด ก็ชักชวนคุณชาลี คุณชรินทร์ ไปนั่งคุยไปกินไปที่ร้านนาทอง แถวเหม่งจ๋าย
สี่ชั่วโมงคืนนั้น ผมฟังมหากาพย์ชีวิต ชรินทร์ นันทนาคร สดๆจากปาก ตอนหนึ่งผมถาม...เพลงลูกทุ่ง มาตอนไหน คุณชรินทร์ ตอบสั้นๆ เริ่มจากทีวีช่อง 4 บางขุนพรหม
รู้แบบคันๆแค่นั้น จนเมื่อเปิดหนังสือ โขน ละคร ลิเก หมอลำ เพลงลูกทุ่ง มาจากไหน (สำนักพิมพ์นาตาแฮก พ.ศ.2563) เห็นยี่ห้อ คนเขียน สุจิตต์ วงษ์เทศ ก็เป็นอันแน่ใจว่า ได้ความแน่
เพลงลูกทุ่ง ถูกเรียกชื่อนี้ครั้งแรกราว พ.ศ.2507 แต่มีพัฒนาการก่อนหน้านั้นนาน จากเพลงไทยสากลในวัฒนธรรมป๊อป ก่อน พ.ศ.2507 คนทั้งประเทศฟังเพลงเดียว เพลงไทยสากล ต่อมาถูกแยกเป็นเพลงผู้ดี เพลงตลาด
ครูมงคล อมาตยกุล ผู้สร้างสรรค์ทั้งเพลงไทยสากล จนถึงเพลงลูกทุ่ง เขียนเล่าไว้เมื่อปี 2510 ว่า มีชีวิตอยู่ในวงการดนตรีและนักแต่งเพลงกว่า 30 ปี ตั้งแต่เริ่มต้นมาก็ไม่มีคำว่า เพลงลูกทุ่ง อยู่ในสารบบเพลงเลย
...
เพิ่งจะได้ทราบว่า เพลงลูกทุ่ง เอาก็ระยะ 2-3 ปีหลังนี่เอง
คงจะจำกันได้ ทูล ทองใจ มีชื่อเสียง พ.ศ.2500-2503 เสียงเพลงของทูลเป็นที่ซาบซึ้งของคนทั่วไป ไม่ว่าคนกรุงหรือคนชนบท แผ่นเสียงขายดีเป็นเทน้ำเทท่า บริษัทที่ดึงตัวทูล ทองใจ มาทำประโยชน์ไม่ได้ ก็เริ่มตั้งข้อรังเกียจ
มีการแบ่ง นักร้องเพลงผู้ดีกับนักร้องเพลงตลาด กันตอนนี้
แต่นักร้องเพลงตลาด อย่าง ทูล ทองใจ ปอง ปรีดา สุรพล สมบัติเจริญ ชาย เมืองสิงห์ ไวพจน์ เพชรสุพรรณ กลับอยู่ในความนิยมของคนส่วนมาก
ช่วงเวลานั้น มีภาพยนตร์ฝรั่ง ประวัติของ แฮงค์ วิลเลียม มีชื่อภาษาไทย เพลงลูกทุ่ง เข้ามาฉาย คนดูกันล้นหลาม ชื่อหนังเรื่องนี้น่าจะมีอิทธิพลให้ชื่อเพลงตลาดเปลี่ยน
แรกทีเดียว อาจินต์ ปัญจพรรค์ รับงานจากคุณจำนง รังสิกุล ให้จัดรายการเพลงชาวบ้าน ในทีวีช่อง 4 แต่ถูกประท้วงรายการชะงักไปพักหนึ่ง
จนเมื่อมีเสียงเรียกร้องมาก รายการเพลงชาวบ้านจึงมีชีวิตชีวา ขึ้นใหม่ เป็นรายการเพลงลูกทุ่ง
ส่วนชื่อเพลงลูกกรุงเกิดหลังเพลงลูกทุ่ง แฝงนัยเหยียดเพลงลูกทุ่ง แต่เพลงลูกทุ่งลูกกรุงก็อยู่คู่กันมา ไม่มีใครกล้าคุยว่า เพลงแบบไหนดังกว่า แต่ดูเหมือนว่าจะผลัดกันดัง แบบทางใครทางมัน
วงการนักร้อง เคยร้องอยู่วงเดียวกัน แต่จู่ๆก็มีเหตุให้แยกเป็นลูกทุ่งลูกกรุง ปัญหาดังแล้วแยกวงเป็นเรื่องธรรมดา นับประสาอะไรกับวงการเมือง
เมื่อมีเหตุให้แยกเป็นวงพี่วงน้อง...ก็คงเป็นเรื่องของแฟนๆ...จะเลือกฟังวงไหน
ผมน่ะชอบวงพี่ หางเครื่องสวยกว่า ดนตรีก็ครื้นเครงกว่า นักร้องนำวงแม้จะหง่อมไปหน่อย แต่เขาว่าใจดี คุมลูกวงได้ดี ใครที่แยกวงไป คุณไพบูลย์ นิติตะวัน ทักไล่หลัง แล้วจะรู้ซึ้งคำว่า เสียใจเป็นยังไง?
กิเลน ประลองเชิง