การเตรียมพร้อมเพื่อก้าวเข้าสู่ “วัยเกษียณ” ยังมีเรื่องราวของสุขภาพด้านอื่นๆ ที่ทุกคนต้องเตรียมตัวให้พร้อมอีก ดังนี้

ปัญหาการได้ยิน

พบว่าการได้ยินของผู้สูงอายุจะน้อยลงไปตามอายุ โดยเฉพาะคนที่เคยเป็นโรคหูน้ำหนวก คนที่เคยทำงานในที่ที่มีเสียงดังมากๆ หรือคนที่มีประวัติครอบครัวเป็นโรคประสาทหูเสื่อม ก็จะมีโอกาสประสาทหูเสื่อมมากกว่าคนอื่น

การที่รู้สึกว่าตนเองได้ยินเสียงต่างๆ น้อยลง ได้ยินไม่ชัดเจน จึงควรรีบไปพบแพทย์ เพราะปัจจุบันมีอุปกรณ์ที่ช่วยให้การได้ยินดีขึ้น ยิ่งในคนไข้ที่มีโรคทางสมอง ก็ควรใส่เครื่องช่วยฟัง ไม่เช่นนั้น หากหูไม่ได้ยิน สมองไม่ได้รับการกระตุ้นให้คิด ก็จะยิ่งทำให้สมองเสื่อมเร็วมากยิ่งขึ้น

ปัญหาสุขภาพฟัน

หากผู้สูงอายุไม่ได้ดูแลสุขภาพปากและฟันให้ดี ก็จะทำให้เกิดโรคต่างๆ อาทิ โรคปริทนต์ ทำให้รับประทานอาหารได้น้อยลง น้ำหนักตัวค่อยๆ ลง นอกจากนี้ยังสามารถเกิดอาการติดเชื้อในปอดได้อีกด้วย เพราะเชื้อโรคที่อยู่ในฟันสามารถเข้าสู่กระแสเลือดได้ ผู้สูงอายุจึงควรตรวจเช็กสุขภาพฟันอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง

...

ปัญหาการหกล้มในผู้สูงอายุ

จากการศึกษาและเก็บข้อมูลพบว่า 1 ใน 3 ของการหกล้มมีสาเหตุมาจากสิ่งแวดล้อม เนื่องจากในประเทศไทยมีสิ่งแวดล้อมที่ยังไม่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุเท่าไหร่นัก เพราะตามทางเดินยังมีท่อ มีทางต่างระดับที่มีความสูงต่ำค่อนข้างมาก ซึ่งเป็นเหตุให้ผู้สูงอายุหกล้มได้ง่าย 

นอกจากสิ่งแวดล้อมภายนอกบ้านที่ต้องระวังแล้ว สิ่งแวดล้อมภายในบ้านเองก็สำคัญ เช่น ในห้องน้ำควรมีราวจับ แยกห้องอาบน้ำออกจากห้องสุขา การลดพื้นที่ต่างระดับภายในบ้าน การทำประตูที่สามารถเปิดออกจากภายนอกได้ ก็จะช่วยดูแลผู้สูงอายุที่เกิดอุบัติเหตุหกล้มได้อย่างทันท่วงที

ตัวผู้สูงอายุเอง ในคนไข้บางคนอาจจะมีโรคบางโรคที่เป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดการหกล้มได้ เช่น กล้ามเนื้ออ่อนแรง จึงควรไปพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุและรักษาโดยด่วน การที่มีอาการหน้ามืด เวียนศีรษะ ก็ควรไปพบแพทย์เช่นกัน หรือถ้ามีปัญหาเรื่องการมองเห็น ก็เป็นเรื่องที่รักษาได้ 

ปัจจัยเสริมอื่นๆ เช่น ถ้าคนไข้มีอาการของโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ ทำให้ต้องเดินเข้าห้องน้ำบ่อยๆ ก็เป็นปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดการหกล้มได้เช่นกัน

การป้องกันการหกล้มในผู้สูงอายุ

หากมีอาการกล้ามเนื้ออ่อนแรง หรือเวียนศีรษะบ่อยๆ ควรรีบแจ้งให้แพทย์ทราบ เพราะเป็นความเสี่ยงที่จะทำให้เกิดการหกล้มได้ ซึ่งอาการดังกล่าวนี้อาจจะเป็นสัญญาณของการเป็นโรคอะไรบางอย่างที่ต้องทำการสืบค้น

มีความรู้เรื่องการกินยา ควรขอความรู้จากแพทย์หรือเภสัชกร ว่ายาที่รับประทานมีผลข้างเคียงอะไรไหม ถ้าพบปัญหาจากการกินยา ต้องรีบไปพบแพทย์ทันที ไม่ควรทิ้งไว้นานและหยุดการกินยาเอง

ประเมินประสาทสัมผัสทั้ง 5 ของตนเอง ไม่ว่าจะเป็นการมองเห็น การได้ยิน อาการชา หากพบความผิดปกติเกิดขึ้น ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อหาทางรักษาตั้งแต่เนิ่นๆ 

มีสติในการเคลื่อนไหวตลอดเวลา และรู้ถึงความสามารถในการทำสิ่งต่างๆ ของตนเอง เช่น ไม่ควรเดินในบริเวณพื้นที่ลื่น ควรใส่รองเท้าหุ้มส้น สวมรองเท้าที่พอดีกับเท้า และเลือกรองเท้ามีดอกยางที่มีคุณภาพ

จากที่กล่าวมาทั้งหมด จะเห็นว่าปัญหาสุขภาพในผู้สูงอายุเป็นเรื่องที่เราสามารถชะลอและป้องกันได้ดังคำแนะนำที่ได้กล่าวไปในแต่ละหัวข้อแล้ว หากผู้สูงอายุ และผู้ดูแลสามารถทำได้ตามนี้ ก็จะทำให้คุณเป็นผู้สูงอายุที่มีความสุขทั้งร่างกาย จิตใจ และมีคุณภาพชีวิตที่ดี รู้สึกถึงความมีคุณค่าในตนเอง

-----------------------------------------------------------------

ก้าวสู่ “วัยเกษียณ” อย่างสุขใจ (ตอน 1)

แหล่งข้อมูล

ผศ.พญ.จิตติมา บุญเกิด ภาควิชาเวชศาสตร์ครอบครัว คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล