แหล่งโบราณคดี “บ้านเชียง” จ.อุดรธานี มีประวัติศาสตร์อันยาวนาน และถูกยอมรับจากองค์การยูเนสโกสหประชาชาติ ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกแห่งท4 ของไทย เมื่อปี 2535ทั้งนำไปสู่ความร่วมมือระหว่างไทย-สหรัฐอเมริกา ที่ดำเนินมากว่า 50 ปี นับจากที่นายสตีเฟน ยัง บุตรชายอดีตเอกอัครราชทูตสหรัฐฯประจำประเทศไทย พบกลุ่มหม้อไหโบราณโดยบังเอิญ ในพื้นที่ อ.หนองหาน นำไปสู่การร่วมขุดสำรวจวิจัยระหว่างกรมศิลปากร กับมหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนียสหรัฐฯ ซึ่งให้ภาพของแหล่งอารยธรรมในช่วงประวัติศาสตร์ยุคหินใหม่ด้วยเหตุนี้ ในโอกาสฉลองครบรอบ 185 ปี ก่อตั้งความสัมพันธ์ทางการทูตไทย-สหรัฐฯ ในปี 2561 กระทรวงการต่างประเทศ โดยกรมอเมริกาและแปซิฟิกใต้ กรมศิลปากร พิพิธภัณฑสถานบ้านเชียง คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร จึงมีการร่วมมือกับสถาบันโบราณคดีภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (ISEAA) จัดกิจกรรมเผยแพร่ความรู้ พร้อมชูประเด็นอันน่าสนใจว่า...บ้านเชียงในไทยถือเป็นตัวอย่างที่ดีต่อประชาคมโลก ดร.จอยซ์ ไวท์ ผู้อำนวยการ ISEAA ซึ่งเคยเป็นหนึ่งในคณะขุดสำรวจแหล่งโบราณคดีบ้านเชียงร่วมไทย-สหรัฐฯ เมื่อปี 2517 เปิดเผยว่า การจากสำรวจหลายต่อหลายครั้ง ทำให้พบว่า แทบไม่มีหลักฐานของความขัดแย้งเกิดขึ้นในพื้นที่บ้านเชียง ซึ่งตามปกติแล้วแหล่งอารยธรรมนั้น จะต้องมีการค้นพบอาวุธ หรือสภาพโครงกระดูกที่มีร่องรอยบาดแผลจากการทำศึก แสดงให้เห็นว่าสังคมยุคดังกล่าวมีแต่ความสงบสุข“ในการสำรวจของทีมโบราณคดียังพบว่า บ้านเชียงมีการปกครองแบบกระจายอำนาจ ไม่ใช่การรวมศูนย์การบริหารไว้ที่เมืองท่าการค้า ขายเมืองใดเมืองหนึ่งแต่เจ้าเดียว จากหลักฐานการตีเหล็กทำโลหะ และเครื่องปั้นที่แตกต่างกัน ซึ่งในขณะเดียวกัน ก็หมายความได้ว่า ในแต่ละชุมชนแต่ละพื้นที่มีของดี สินค้าประจำถิ่น” ซึ่งตรงกับคอนเซปต์ สินค้าโอทอป OTOP หนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ ที่ไทยและแต่ละประเทศพยายามโปรโมตกันในสมัยนี้ และขณะเดียวกันหลัก การกระจายอำนาจจากศูนย์กลางก็เป็นสิ่งที่ขั้วการ เมืองพยายามเรียกร้องกันอยู่ในปัจจุบัน ถือเป็นเรื่องน่าพิสมัยมากว่ามันมีมาตั้งแต่ยุค 3,000 ปีก่อนแล้วหลักการโบราณคดีแบ่งสัดส่วนเป็นขุดค้นสำรวจ 10 เปอร์เซ็นต์ เมื่อพบแล้วอีก 90 เปอร์เซ็นต์ที่เหลือคือนำมาค้นหาความจริงว่าที่มาที่ไปเป็นเช่นไร ซึ่งสามารถนำไปต่อยอดเป็นประโยชน์อย่าง มหาศาล อย่างอารยธรรมบ้านเชียง ใน จ.อุดรธานี แห่งนี้ถือเป็น “โมเดล” ให้กับสถานการณ์โลกอันแสนจะยุ่งเหยิงได้อย่างดี.ตุ๊ ปากเกร็ด
