ภาวะหมดสติในระหว่างการดำน้ำ มันคืออะไร? คำถามที่เกิดขึ้นในระหว่างการเฝ้าติดตาม ปฏิบัติการนำ 13 ชีวิตทีมหมูป่า ออกมาจากถ้ำ จากประชาชนทั้งประเทศ
ในวันนี้ ทีมข่าวเฉพาะกิจไทยรัฐออนไลน์ จึงได้พยายามเสาะหาผู้เชี่ยวชาญด้านการดำน้ำ มาให้คำตอบ รวมถึงข้อเสนอสำคัญ เพื่อหาทางป้องกันไม่ให้เหตุในลักษณะเดียวกันนี้ เกิดขึ้นอีก!
เตือน ปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์สะสมในถ้ำปัจจุบัน อาจอยู่ในภาวะเสี่ยงต่อนักดำน้ำ
นายเอิบเปรม วัชรางกูร อดีต ผอ.กองโบราณคดีใต้น้ำ กรมศิลปากร และผู้เชี่ยวชาญด้านการดำน้ำ ให้ความเห็นกับ ทีมข่าวเฉพาะกิจไทยรัฐออนไลน์ กรณี การเกิดสภาวะหมดสติในระหว่างการดำน้ำ จนนำไปสู่ความสูญเสียเจ้าหน้าที่หน่วยซีล ในระหว่างการปฏิบัติการช่วย 13 ชีวิต ติดถ้ำหลวง จ.เชียงราย ว่า...
เบื้องต้นเท่าที่ทราบจากข้อมูล นักดำน้ำที่เข้าไปทำงานในถ้ำหลวง ไม่ได้ดำในภาวะปกติ คือ ไม่ได้ดำน้ำรวดเดียว แล้วไปโผล่ในจุดที่ทั้ง 13 ชีวิต กำลังรอคอยความช่วยเหลืออยู่
...
หากแต่เป็นการดำน้ำในลักษณะ ดำแล้วต้องโผล่ตาม Chamber หรือ ห้องเล็กห้องน้อยต่างๆ ภายในถ้ำ หรือ อาจต้องเดินเท้าไประยะหนึ่ง แล้วดำน้ำต่ออีกที ก่อนที่จะดำไปถึงจุดที่เด็กอยู่ ณ เวลานี้
ซึ่งหากเป็นเช่นนี้จริง มันมีความเป็นไปได้สูงว่า ปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ ที่มาจากการหายใจออกของมนุษย์ ซึ่งสะสมอยู่ตาม Chamber ต่างๆ ที่นักดำน้ำโผล่ขึ้นมา อาจจะอยู่ในปริมาณสูงมากพอ ที่จะทำให้นักดำน้ำหมดสติได้
“ต้องทำความเข้าใจแบบนี้ก่อน ภาวะภายในถ้ำตอนนี้ มันก็เหมือนเราอยู่ในกะลาครอบอ่างน้ำ ปริมาณอากาศด้านบนจะคงที่ เวลาเราดำน้ำเข้าไป ฟองอากาศจากลมหายใจออกไปที่ผิวน้ำ หรือ ก็คือ ปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ มันก็จะไปสะสมอยู่ภายในอ่างน้ำที่ถูกครอบด้วยกะลาตลอดเวลา ยิ่งนานวันเข้า มันก็จะยิ่งมากขึ้นๆ ทีนี้ เมื่อนักดำน้ำโผล่ขึ้นมา ก็อาจจะหายใจ เอาคาร์บอนไดออกไซด์ที่สะสมอยู่นั้น เข้าไปโดยไม่รู้ตัว
ทีนี้ ยิ่งหากเป็น Chamber ขนาดเล็กๆ ปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ ย่อมต้องถูกสะสมเอาไว้มากกว่าปกติ ซึ่งกรณีแบบนี้อันตรายสำหรับนักดำน้ำมาก เพราะ มนุษย์เรา ไม่มีเครื่องวัดปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ ว่า ตอนนี้ได้หายใจเอาไปสะสมในร่างกายมากเท่าใดแล้ว”
กฎเหล็กสำคัญ ไม่ถอดหน้ากาก ไม่ถอดเครื่องช่วยหายใจ ระหว่างดำน้ำภายในถ้ำ
อดีต ผอ.กองโบราณคดีใต้น้ำ กล่าวต่อไปว่า กรณีการสูดคาร์บอนไดออกไซต์ จนทำให้เกิดภาวะหมดสติในระหว่างการดำน้ำ นั้น ส่วนใหญ่ นักดำน้ำในถ้ำ จะพบกันบ่อยที่สุด
ด้วยเหตุนี้ จึงมีคำเตือน นักดำน้ำภายในถ้ำว่า เวลาดำน้ำไปโผล่ใน Chamber ขนาดเล็ก ไม่ควรถอดหน้ากากดำน้ำ หรือ ละออกจากอุปกรณ์เครื่องช่วยหายใจ เพราะเราไม่รู้ว่ามีใบไม้เน่า คาร์บอนไดออกไซด์ คาร์บอนมอนอกไซด์ หรือ แก๊สซัลเฟอร์ ที่อาจเป็นอันตรายต่อการหายใจหรือไม่
ส่วนตัว เท่าที่ได้เคยทดลองวัดปริมาณการปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์ พบว่า อยู่ในปริมาณ 3 ลิตร ต่อ 1 นาที ทีนี้ หากเราลองคำนวณจากจำนวนคน และ ระยะเวลาที่คนเหล่านั้น อยู่ในถ้ำ ลองคิดดูสิว่า ผ่านไปร่วม 10 กว่าวัน แล้ว ปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ ที่สะสมอยู่ในถ้ำ ณ ขณะนี้ จะมีปริมาณสูงเท่าไรแล้ว?
ทั้งนี้ อาการของมนุษย์ที่สูดคาร์บอนไดออกไซด์ เข้าไปในปริมาณมากๆ สิ่งแรกที่จะปรากฏให้เห็นเลยก็คือ มักจะมีอาการง่วง สังเกตดูเวลาเรานั่งรถตู้ไปในระยะทางไกลๆ คนส่วนใหญ่มักจะหลับ เพราะคนในรถ หายใจเอาคาร์บอนไดออกไซด์ เข้าไปนั่นเอง
...
แม้เพิ่มปริมาณออกซิเจนในถ้ำ แต่หาก คาร์บอนไดออกไซด์ ยังสะสมสูง พื้นที่นั้นก็ยังเสี่ยง
นายเอิบเปรม ให้ความคิดเห็นกับทีมข่าวฯ ต่อไปว่า โดยปกติตามหลักการดำน้ำด้วยแก๊สผสม มีกฎทางเวชศาสตร์การดำน้ำสำคัญอยู่ข้อหนึ่ง ว่า แม้ว่าเราจะมีออกซิเจนมากแค่ไหนก็ตาม แต่หากในภาวะนั้น มีคาร์บอนไดออกไซด์ในปริมาณสูงด้วย นั่นก็คือ สภาวะที่ไม่เหมาะสมที่จะสามารถดำรงชีพอยู่ได้
พูดง่ายๆ คือ ต่อให้มีออกซิเจน 80 เปอร์เซ็นต์ อยู่ในอากาศ แต่ในภาวะนั้น เกิดมี คาร์บอนไดออกไซด์ อยู่สัก 20 หรือ 30 เปอร์เซ็นต์ มันก็มีความเสี่ยงสูง ที่จะทำให้เรา หมดสติได้
หรือหากกลับกัน ในกรณีที่ ออกซิเจนในอากาศมีระดับต่ำกว่า 10 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งจะมีผลทำให้ความสามารถของมนุษย์ค่อยๆ ด้อยลง เพราะหายใจได้ลำบาก แต่ถึงกระนั้น มนุษย์ก็จะยังมีชีวิตอยู่ต่อไปได้ จนกระทั่ง ออกซิเจน มันลดลงไปอยู่ที่ 4 เปอร์เซ็นต์
ทีนี้ หากเราค่อยๆ ใส่ ออกซิเจน เข้าไปเพิ่มเรื่อยๆ เป็น 10 หรือ 20 เปอร์เซ็นต์ โดยลืมมอง ปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ ที่แฝงอยู่ในภาวะนั้น ซึ่งมันจะค่อยๆ สูงขึ้นเรื่อยๆ ตามที่มีการหายใจออกมา มนุษย์ ก็ไม่สามารถดำรงชีพอยู่ได้เช่นกัน
ทั้งนี้ ตามหลักทางการแพทย์ ระบุเอาไว้ว่า ปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ ตามภาวะความดันในบรรยากาศปกติ จะต้องมีไม่เกิน 10 เปอร์เซ็นต์ มนุษย์เราจึงจะสามารถดำรงชีพอยู่ได้
แต่สำหรับการดำน้ำ มันยังมีเงื่อนไขพิเศษเพิ่มขึ้นไปอีก นั่นเป็น ยิ่งดำน้ำลึกลงไปเท่าไร มนุษย์จะยิ่งสร้าง คาร์บอนไดออกไซด์ สูงขึ้นกว่าปกติ พูดง่ายๆ ดำลงไป จนทำให้ความดันเพิ่มขึ้น 1 เท่า มนุษย์จะสร้างปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ ด้วยความเข้มข้น เท่ากับ 20 เปอร์เซ็นต์ หรือเพิ่มขึ้น 2 เท่า จากภาวะความดันปกติ
...
แนะใช้สารดูด คาร์บอนไดออกไซด์ เอาไปวางไว้ในถ้ำ
สำหรับข้อเสนอแนะ เพื่อนำไปสู่การป้องกันในกรณีนี้ ผู้เชี่ยวชาญด้านการดำน้ำ ให้ความเห็นว่า น่าจะใช้หลักการของ เรือดำน้ำ โรงพยาบาล หรือ สถานีอวกาศ ใช้กันอยู่ นั่นก็คือ การใช้สารดูดคาร์บอนไดออกไซด์ เอาวางไว้ภายในถ้ำ โดยเฉพาะตาม Chamber ต่างๆ ที่นักดำน้ำจะผ่านไป เพราะสารพวกนี้ เป็นสารที่ดูดเอาคาร์บอนไดออกไซด์ มาเก็บกักไว้ พอเต็มก็เอาไปทิ้ง ซึ่งเท่าที่ทราบราคาตอนนี้ อยู่ที่ 600 บาท ต่อ 1 กิโลกรัม
ทีมข่าวเฉพาะกิจไทยรัฐออนไลน์ รายงาน